Wat is rouw?
Onder rouw verstaan we een scala aan reacties en gevoelens die kunnen optreden na een betekenisvol verlies. Rouw wordt opgevat als de verwerking van dat verlies. Iedereen maakt ingrijpende verliezen mee: niet alleen door de dood maar ook door het leven. Verlies van het werk, van een huwelijk, van gezondheid zijn voorbeelden van betekenisvolle verliezen. Ook de verliezen die wij ervaren door de natuurlijke loop van het leven, zoals wanneer de kinderen het ouderlijk huis verlaten of bij het afsluiten van het arbeidzame leven, kunnen ingrijpend zijn.
Eén van de ingrijpendste verliezen waarvoor een mens zich geplaatst ziet is het verlies van een dierbare door een overlijden.
Hoe verloopt rouw?
Een verlies verwerken doet iedereen op zijn eigen manier. Er zijn geen regels voor. Belangrijk is dat de rouwende kan rouwen zoals hij dat wil en nodig heeft. Dat hij tijd en ruimte neemt en krijgt om bij de eigen gevoelens te kunnen blijven en deze kan uiten als hij daar behoefte aan heeft.
Rouwenden staan in feite voor de vier volgende ‘taken’:
- Het aanvaarden van de realiteit van het verlies
- Het doorleven van de pijn en het verdriet
- Het aanpassen aan een nieuw leven waarin de overledene niet meer aanwezig is
- De overledene emotioneel een plaats geven en het oppakken van de draad van het leven.
De ervaring leert dat de taken gedurende het hele proces door elkaar kunnen lopen.
Gestagneerde rouw
Daarvan is sprake als het rouwproces ergens is blijven steken: d.w.z. dat niet alle fasen van het rouwproces doorlopen zijn en de verwerking van de bijbehorende gevoelens niet afgerond is. Vaak blijven daardoor gevoelens onverwerkt en worden ze diep weggestopt zodat de bijbehorende pijn en het verdriet zo min mogelijk ervaren worden. Maar deze verstopte gevoelens zijn er wel. Ze kunnen verstrekkende emotionele en lichamelijke problemen veroorzaken. En, op een onbewaakt moment, “triggert” iets of iemand de weggestopte gevoelens en komen ze rauw naar boven.
Welke gevoelens kunnen voorkomen in een rouwproces?
Rouw is niet alleen droefheid en depressie. Een scala aan gevoelens is mogelijk, bijvoorbeeld angst, agressie, schuld, verwarring, maar ook opluchting en nog veel meer gevoelens die het bestaan soms geheel kunnen beheersen. De gedachten aan het verlies wisselen zich af met het zichzelf ervan afsluiten, er bewust niet aan denken. In een rouwproces kunnen emoties veel heftiger zijn dan iemand gewend is van zichzelf. Dit kan beangstigend zijn. Rouw dringt door in alle gebieden en facetten van het leven. Je kunt de rouw niet ‘afleggen’. De werksituatie, de relaties met anderen en het zelfbeeld worden erdoor beïnvloed.
Rouwtherapie of rouwverwerking
Rouw kan een ingewikkeld proces zijn, waarbij profesionele hulp nodig is. Omdat praten niet altid gemakkelijk is kan een beeld, een symbool of een ritueel helpen en betekenis geven aan afscheid en herdenking.Het is belangrijk bij gestagneerde rouw dat de geblokeerde of gestagneerde gevoelens van rouw weer langzaam gaan stromen. Daarvoor is beweging nodig, de kleinste kan al genoeg zijn. Een woord, een gebaar, een beeld.
Als beeldend therapeut kan ik je helpen bij je afscheid en het begin. Wil je daar meer over weten. Lees dan verder bij mijn aanbod over Natuurlijk Rouwen, een manier van rouwverwerking.
Een voorbeeld
“Speksteen is een materiaal om op terug te vallen. Het is gemakkelijk te bewerken en er komt altijd iets uit. Stel iemand, zoekt letterlijk houvast. Er is een opdracht, waarbij een krachtsteen gemaakt wordt. Een stuk speksteen wordt zo bewerkt dat het fijn in de hand ligt. Soms ontstaat een figuur, soms wordt de vorm versterkt. Tijdens het werken worden krachtwoorden toegevoegd. Een cliente vertelt:” Het weghalen en het ontstaan van poederstof was een ontdekking. Krachtige bewegingen, focussen. Het eindeloze schuren brengt een trans, rust. Dat was ik vergeten. Rust brengt ruimte. Mijn steen is zacht en glad geworden. Behalve 1 stukje, dat is ruw. Dat laat ik zo. Zo is het nu.”